W razie wątpliwości, pierwszym krokiem będzie konsultacja lekarza rodzinnego. Zakłopotanie i lęk są normalnymi odczuciami w tej sytuacji. Ważne jednak, by nie odwiodły Pana od umówienia wizyty.

Lekarz rodzinny bada krew i mocz

Lekarz rodzinny zleci najpewniej badanie moczu w poszukiwaniu zakażenia, które może powodować problemy w oddawaniu moczu. Umożliwi ono także wykluczenie cukrzycy. Badanie krwi może być konieczne dla potwierdzenia prawidłowej funkcji nerek.

Badanie palcem przez odbyt (ocena prostaty)

Lekarz rodzinny lub urolog wykona badanie palcem przez odbyt, by sprawdzić, czy prostata nie jest powiększona, a w jej obrębie nie ma zgrubień czy stwardnień. Lekarz będzie tak delikatny, jak to możliwe. Badanie przeprowadza się palcem w pokrytej wazeliną rękawiczce. Może to wywołać poczucie dyskomfortu raczej niż bólu, jednak trwa bardzo krótko.

Czego spodziewać się po konsultacji urologa

Jeśli chodzi o wykrywanie raka prostaty, badanie przez odbyt jest mniej skuteczne niż oznaczenie stężenia PSA we krwi. Można jednak dzięki niemu stwierdzić obecność guza prostaty u mężczyzn z prawidłowym PSA.

Niektórzy lekarze rodzinni proponują wykonanie badania PSA przed skierowaniem pacjenta do specjalisty (urologa), inni wolą to zostawić urologowi. PSA jest białkiem wytwarzanym zarówno przez prawidłowe, jak i nowotworowe komórki prostaty. Stężenie PSA wzrasta we wszelkich schorzeniach prostaty.

Uroflowmetria (przepływ cewkowy)

Badanie polega na oddaniu moczu do specjalnego aparatu, mierzącego prędkość strumienia moczu. Do badania trzeba zgłosić się z pełnym pęcherzem. Ponieważ prostata leży w bezpośredniej bliskości cewki moczowej, jej powiększenie może upośledzać (zmniejszać) strumień moczu.

Interpretacja wyniku PSA

PSA jest użyteczne do wykrywania potencjalnego zagrożenia, jednak stosowanie jego jako jedynego badania, nie jest na tyle dokładne (w terminologii medycznej – “swoiste”), by wystarczało do rozpoznania raka. Przed wykonaniem badania należy przemyśleć decyzję o konsekwencjach tego testu, zrozumieć potencjalne korzystne oraz niekorzystne strony jego rozpoczęcia. (więcej)

Jeśli wskutek badania przesiewowego (oznaczenia PSA lub badania przez odbyt) zostanie wykryty rak prostaty, najpewniej będzie on we wczesnej fazie, bardziej podatnej na leczenie.

Nieprawidłowe stężenie PSA wymagające dalszej diagnostyki wynosi zwykle 3 – 4ng/ml lub więcej. Czasem jednak wykrywa się raka prostaty przy stężeniu PSA poniżej 4ng/ml oraz u mężczyzn bezobjawowych (lub z objawami o minimalnym nasileniu).

Lekarze klinicyści muszą zdecydować, czy wczesne raki wykryte badaniem przesiewowym PSA stanowią zagrożenie życia, czy też można je bezpiecznie dla pacjenta monitorować bez wykonywania bardziej inwazyjnych badań diagnostycznych. W takiej sytuacji urolog może wesprzeć się Kalkulatorem Ryzyka 5.

USG przezodbytnicze (TRUS)

Badanie USG wykorzystujące ultradźwięki do tworzenia obrazu prostaty na monitorze pozwoli ocenić wielkość (objętość) prostaty. Jeśli prostata jest większa niż wynikałoby to z wieku pacjenta, może to oznaczać nienowotworowy, łagodny przerost tego narządu (BPH). USG może także być wykonane po uroflowmetrii do oceny zalegania po mikcji (sprawdzeniu, czy pęcherz opróżnia się całkowicie).

Wyniki badania mogą zostać wykorzystane przez lekarza podczas wypełniania Kalkulatora Ryzyka 3.

Po wykonaniu powyższych badań urolog musi zadecydować, czy istnieje konieczność wykonania biopsji, podczas której próbki tkanki prostaty pobierane są do badania mikroskopowego.

Biopsja prostaty i ocena ryzyka

Sześć Kalkulatorów Ryzyka dostępnych lekarzowi pomaga w dokładniejszej ocenie ryzyka. Jeśli jest ono wysokie, mądrą decyzją będzie wyrażenie zgody na biopsję. Jeśli jednak ryzyko wystąpienia agresywnego raka wyliczone przez kalkulator okaże się niskie, decyzja o odroczeniu lub niewykonywaniu biopsji wydaje się bezpieczna. Zamiast tego istnieje możliwość regularnego monitorowania stężenia PSA.

Wyniki analizy badania ERSPC wykazały, iż wykorzystanie PSA do badań przesiewowych w poszukiwaniu raka prostaty może zmniejszyć o 30% ryzyko zgonu z powodu tej choroby w grupie mężczyzn między 55 a 70-tym rokiem życia. Kolejne dane z analiz badania ERSPC sugerują także, że większość raków wykrywanych u mężczyzn z niskim PSA ma mało agresywny przebieg.

Biopsja

Biopsję wykonuje się za pomocą przezodbytniczej sondy USG. Pomaga ona lekarzowi w identyfikacji właściwego miejsca w obrębie prostaty do pobrania wycinka. Badanie może być nieprzyjemne, a niekiedy nawet bolesne. Może Pan poprosić o znieczulenie miejscowe, które zmniejszy dyskomfort.

W zależności od stopnia powiększenia prostaty pobiera się zwykle osiem lub więcej próbek (wycinków) tkanki gruczołu. Po tym badaniu w moczu a czasem też w nasieniu może pojawić się niewielka domieszka krwi. Niektórzy pacjenci mają nieznacznie podwyższoną temperature ciała. Rzadko zachodzi konieczność hospitalizacji z powodu gorączki lub krwawienia. Zdarza się to u 5-6 na 1000 mężczyzn.